Аймхай Монгол

Нийтэлсэн: 2008-09-19 09:04:56 , Мэдээний дугаар: #1136452

Монголын тєрд айдас нvvрлэчихэж. Иргэдээсээ айна. Иргэний хєдєлгєєнийхнєєс айна. Vнэнээс бол бvр vхтлээ айна. Vнээс бол арай бага айна. Тэмцэгчдээс айна. Тэнд болсон vймээнээс айна.

Айдас их олон янз л даа. Тєрєлхийн хийгээд олдмолоос гадна цочдог, бантдаг, нэрэлхдэг, эргэж ноцдог гээд хєвєрч єгнє. Будилаан маргаан vvсгэж хаячихаад олон тvмэн vймээд эхлэхээр нь баригдах нь, гэм буруутан болох нь гэж айсандаа иргэдийнхээ ємнєєс галт зэвсэг хэрэглэнэ. Амьдрах гэж зvдэж явааг нь буудаад хороочих хэрнээ vхээд єгье хэмээн хэний ч шахалтгvйгээр єлсгєлєн зарлаад хэвтчихээр нь хvчээр аваачаад эмчилгээнд оруулчихна. /Єлсгєлєн зарлагчдыг vхээсэй гэсэн утгаар хэрэглэсэнгvй/

Єнгєрсєн зуны vймээн самуун ч айдсаас эхтэй. Ялагдчих вий гэж айсандаа булхай луйвар хийхийг сонгууль зохион байгуулж буй шат шатны дарга нартаа vvрэг болгочихсон.

Нєгєє хэд нь єгсєн vvрэг биелvvлээгvй гэсэн шалтгаанаар хоолноосоо салчих вий гэж айсандаа, хэлсэн бvхнийг нь давуулан биелvvлж ганц хоёр удаагийнхаа айдсыг гэтлэх эрх олж авах гэж хэт улайрснаас санал хулгайлахдаа хэтрvvлж орхисон. УИХ-ын сонгуулийн эхний дvн гарч эхлээгvй шахам байхад л "Манайх тэдэн суудал авах нь тодорхой" хэмээн єєр vр дvн єрсєєд гарчих вий хэмээн эмээсэндээ олон нийтэд зарлаж байв. Нээрэн л тэр тоондоо хvргэсэн л дээ. Тэгэхээр хэтэрхий эртнээс айж, тэр хэрээрээ луйварт бэлтгэж байсан нь тодорхой болж байгаа юм.

Иргэд єгсєн саналаа бие биенээсээ эрж сурсаар цуглаж, уурсан хашгиралдаж эхэлмэгц дуулгагvй цагдаа, бамбайгvй дотоодын цэргээ сєргvvлэн тавив. Хэн хэнээсээ айсан сєргєлдєгчид зэвсэг хийж болох бvхнийг хэрэглэн цус урсгасан. Эцсийн бvлэгт хэдэн хvний амь хохироод л єнгєрч байна. Єнєєдєр энэ vймээний буруутан болчих вий гэсэн айдас эрх мэдэлтнvvдэд, Ганц худаг руу ачигдчих вий гэсэн хvйдэс тэднээс бусдад нь нvvрлэжээ. Хожим ингээд эвсчих байсан л юм бол жагсах, шатаах, буудах хэрэг хэнд байсан юм бол.

Эмх замбараагvй байдлын дараа нийслэлийн зvvн хойно байх урьдчилан хорих тєвийн ханыг цууртал.нь хvмvvсээр дvvргэв. Тэдгээрийн дунд жирэмсэн эмэгтэй, мэдрэл муутай залуу, нялх хєвгvvд, эрvvгийн луугар гээд хэн эс байсан гэх вэ. Юуны учир ингэж хоморголон баривчилж, эрvvдэн шvvж буйг эрх бvхий хvнээс нь асуухаар "Ахиад гал шидэх вий гэж айсандаа" гэж байлаа. Цєєнгvй цагдаагаар хориг-догсдод бvл нэмэв. Хvчний харьцааг тэнцvvлж байгаа нь тэр гэв. Хилс хэргээр шоронд хатчих вий, эвгvйдвэл цаазаар авахуулах ял сонсч ч мэдэх нь хэмээн айсандаа саатуулагдсан цагдаа нар єлсгєлєн зарлав. Єлссєєр байгаад vхчих вий гэж мєн эмээсэндээ ганц нэгээр нь суллаж байна. Хvvхдээ хориулсан ээжvvд єлсєв.
Тэднийг дэмжиж энгийн иргэд нэгдэв. Тєр мєн л айв. Шєнє бvрийгээр сэмээрхэн тэгээд маш зєєлнєєр албадан эмчилгээнд хамруулав.

1990 оны ардчилсан хувьсгалаар анхны єлсгєлєнд амандаа хаалттай залуус нэгдсэн. Тэр vед тєр нь ч айсан. Тэнд суусан єлсєгчид ч єєрсдєє айсан. Угаас тухайн vеийн нийгэмд айх шалтгаан байсан билээ. Єдгєєгийн энэ олон єлсгєлєн хэмээх тэмцлийн хурц хэлбэр vvнээр улбаатай. Гэтэл энэ цагт маруужингийн мєнгє єгсєнгvй гэж жаалууд, хичээлээр дарамталлаа гэж сурагчид, архины мєнгє єгсєнгvй гэж нєхрvvд єлсгєлєн зарлах нь дєхєх болж. Сануулах, суулт хийх, ажил хаях, тайван жагсаал цуглаан хийх зэргийг аливаа тэмцэгчид сонгохоо больж. Учир нь vр дvн багатай. Шууд л єлсєєд эхэлбэл олон тvмэн ч анхаарлаа хандуулна, сэтгvvлчид ч салахгvй, дэмжигчдээр ч дутахгvй. Хамгийн гол нь ялах магадлал єндєр. Аймхай тєрийн тvшмэд авна гэснийг нь єгсєєр, болгоно гэснийг нь бvтээсээр байгаад муу зан сургачихсанаас тэр.

"Алтжин"-гийн САПУ худалдааны тєв шатав. Метр лангуун дээр оймс зардаг байсан нєхєр 25 саяыг нэхэв. Сурсан аргаараа єлсгєлєн зарлав. Г.Алтан айв. Тэрээр шазуур зууснаа ч нуулгvйгээр нэхэмжилсэн мєнгє бvрийг талбайд барьсан єлсєгчдийн гэрт нь єгч эхлэв.
Энэ vйл явдал тэмцлийн ийм хэлбэр ялалтад хvрч болдог гэсэн ойлголтыг хожим "Єєрийгєє шатаана, зулын гол болно" гэж хэлж мэдэх нєхдєд єгсєн. ХЗХ-ны хохирогчид гэсэн нэр томъёо, тиим бvлэглэл бий болсныг ч мартах яагаа ч vгvй байна, бид. Шар торгон дээлийнхээ хурган нударгыг эргvvлчихсэн авгай ч эгнэн жагссан хамгаалалтын цагдааг шанаадаж байгаа дvр зураг бидэнд дэндvv танил болсон байна. Энэ мэт омойтол явсаар жагсаал цуглааны vед цагдаа нарыг ер яаж ч болдог гэсэн ойлголтыг олон хvнд єгсєн нь долдугаар сарын 1-ны vйл явдлын бас нэгэн шалтгаан болсон ч байж мэдэх юм. Тэнд цагдаа ахынхаа єєдєєс чулуу шидэж зогссон оюутан ч байлаа.

Тєр нь тєр шиг байж, тєрийн хуулийг хэрхэн дагаж мєрддєгийг тvшээд нь єєрсдєє vлгэрлэн vзvvлж, хуулиас давж гишгэсэн нэгнииг нь ч, нэг хэсгииг нь ч жин банг нь тааруулан цээрлvvлдэг байсан аваас хэн "єлсч" хэнийг айлгах, хотол олноороо тийшээ хуйлрах шаардлага гарах байсан гэж vv. Хvчгvй, сул дорой тєрийн єнгєнд тэмцэгчийн дvрд тоглож буй хэн ч гэлээ айдастаа хvлээстэй байгаа.
МАХН, Ардчилсан нам хоёр эвсч засаг барих гэж байгаа нь ч айдсаас улбаатай. МАХН-ын удирдлага буу сумны хэрэгт буруутчих гээд, АН-ынхан болохоор эрх мэдлээс, бялууны vйрмэгээс хоцорчих вий гэж айсандаа "тостой тєсєв, тоглоомын нэгдэлд" хамаг юм аа дvрцгээж байна.
Айдсаас айдас л тєрдєг. Єєр юу ч биш.

П.Баттулга
дугаар 188/507/

Мэдээллийн эх сурвалж: "Ардчилал" сонин, Olloo.mn