Санжаасүрэнгийн ЗОРИГ: Улс үндэснийхээ сонирхлыг тэргүүнд тавья

Ганц єдєр цэцэг єргєснєєр тvvх мартагдах учиргvй
----------------------------------------------
Нийтэлсэн: 2008-10-02 09:21:43 , Мэдээний дугаар: #1137774

Тэр "Надад улс тєрийн зvтгэлтэн болох боломж бий" гэж шууд хэлдэг байжээ. Харин одоогийн улс тєрчид шиг сайд болохын тєлєє vхэн хатан зvтгэдэггvй байж. "Тайван хувьсгалын удирдагч" гэдэг нь хэн бvхэнд илэрхий болчихсон vед тэрээр єєрийнхєє тухай ингэж хэлж байжээ. Харин тvvний "Улс тєрч хvн эхлээд vндэстний эрх ашгаа, дараагаар нь нам бvлгийн ашиг сонирхол, хамгийн сvvлд хувийн сонирхолдоо хєтлєгдєх ёстой" гэсэн vг Монголын улс тєрд vлдсэн юм. Харин талийгаачийн энэхvv зарчмыг биелvvлдэг нь ховор болжээ. Энэ хvн бол Монголын ардчиллын алтан хараацайн нэг, УИХ-ын гишvvн агсан С.Зориг байлаа.

Тvvнийг арван жилийн ємнєх энэ єдєр алуурчид гэрт нь хэрцгийгээр хєнєєсєн юм. Тэр vед С.Зориг агсан УИХ-ын гишvvн, Дэд бvтцийн сайдын vvрэг гvйцэтгэгчээр ажиллаж байлаа. Энэ аймшигт аллагыг илрvvлэх vvрэгтэй цагдаа, тангуулынхан оролцсон хамтарсан ажлын хэсэг тэр даруй байгуулагдан ажиллаж єдий хvрсэн ч энэ хугацаанд хэргийн талаар ганц ахиц гаргасан олигтой vг цухуйлгасангvй ирлээ. "Энэ хэргийг илрvvлнэ" хэмээн УИХ-ын сонгуульд нэр дэвшиж гарсан зарим нам, хvчин, хvний амлалтыг эс тооцвол тэр шvv дээ. Гэтэл эх орны vнэнч хєвгvvдийн нэг байсан тvvний амийг ар гэрийнхэн, ах дvv, тєрєл тєрєгсдєєс аваад Монголын ард тvмэн хууль хяналтынхнаас нэхсээр, харсаар, хvлээсээр горьдлого тасрахгvй сууна.

1998 он.
-Аравдугаар сарын 3-ны єглєє тэр vеийн Ерєнхий сайд Ц.Элбэгдоржийн хэвлэлийн тєлєєлєгч орон даяар "УИХ-ын гишvvн, Дэд бvтцийн сайдын vvрэг гvйцэтгэгч С.Зориг бусдын гарт амиа алдлаа" гэсэн эмгэнэлт мэдээг дамжуулав.

-Хэргийг илрvvлэх ажлын хэсгийг тэр vеийн Хууль зvйн сайд агсан С.Батчулуунаар удирдуулан цагдаа, тагнуулын байгууллага болон эмч нарын бvрэлдэхvvнтэй хамтарсан хvчээр байгуулан ажилд нь оруулав.
-Энэ хэрэгт холбогдуулан талийгаачийн эхнэр Б.Булганыг эхлээд гэрчээр байцаахад тэрээр "Гэмт хэрэгтнvvд бие биенээ Батаа, Оюунаа гэж дуудаж байсан" гэсэн мэдvvлэг єгч байв. Б.Булганыг эхлээд хохирогчоор, дараа нь сэжигтнээр татаж байцаан хорьж байлаа. Тэрээр одоо хvртэл сэжигтнээр гэгдэн явж байгаа аж.

1999 он.
-Хэргийн газар vлдсэн ганц ширхэг vс, татаад хаясан тамхины ишийг ашиглан гэмт хэргийг илрvvлдэг тохиолдол олон гэдэг. Гэтэл тухайн vед хэргийн газарт цагдаагийнхан гурван ч удаа vзлэг хийж, нотлох баримт цуглуулсан боловч тэдний єєрсдийн хариуцлагагvйгээс болж хэргийн газар vзлэг хийхдээ хєтєлсєн анхны протокол алга болсон. Ийм учраас цагдаагийнхан ингэж олон удаа vзлэг хийсэн ч гэдэг.

2000 он
-Хэргийг хянаж шалган мєрдєх ажлын хэсгийн бvрэлдэхvvн єєрчлєгдєв. Ажлын хэсгийг мєрдєн байцаах талаас нь ахлаж байсан хурандаа н.Алтангэрэлийг солив. Єнгєрсєн хугацаанд ажлын хэсэг зургаан удаа єєрчлєгдєн солигджээ. Тухайн vеийн ТЕГ болон ЦЕГ-ын дарга нар ажлын хэсгийг удирдан ахалж байв.
-Тэр vед ЦЕГ-ын дарга байсан хурандаа Д.Мєрєн энэ хэргийг илрvvлнэ хэмээн УИХ-ын сонгуульд MAXН-аас нэр дэвшиж парламентын гишvvнээр сонгогдов. Гэвч хэргийн илрvvлтэд ахиц гарсангvй тат чиг байсаар байв.

2001-2003 он
-Мєрдєн байцаалтын нууцтай холбоотой гэдгээр хэргийг мєрдєх ажлын хэсгийнхэн болон ТЕГ, ЦЕГ, ХЗДХЯ зэрэг холбогдох хууль, хяналтын байгууллагаас мэдээлэл хийлгvй єнгєрч байв.
-Хууль зvй, дотоод хэргийн сайд Ц.Нямдорж "Анх хэргийн газар дээр vзлэг хийхдээ том алдаанууд гаргасан учраас илрvvлэхэд хvнд байна" гэж мэдэгдэж байв.

2004 он
-БНХАУ-ын Євєр Монголын иргэн Д "Єдрийн сонин"-д "Би Монголд жуулчлалын шугамаар 1998 оны есдvгээр сарын 29-нд орж ирээд аравдугаар сарын 2-ны шєнєє (С.Зоригийг хєнєєсєн шєнє) хилээр гарч байсан. Тэр vед би хилээр чєлєєтэй гарч байсан. Ямар ч хяналт, шалгалт байгаагvй" гэсэн ярилцлага єгч байв.

2007 он
-Талийгаачийн дvv, УИХ-ын гишvvн С.Оюун болон УИХ-ын зарим гишvvдийн санал хvсэлтээр энэ хэргийг мєрдєн шалгахад Олон улсын парламентын холбоо (ОУПХ)-ноос тусламж авах хvсэлт тавив. Vvнийг ОУПХ-ны гишvvн, УИХ-ын гишvvн Н.Энхболд дамжуулан уламжилж байв. Гэвч манай талаас хугацаа алдсан гэдэг. Дээрх саналын дагуу Герман, Япон зэрэг орны парламентын зvгээс хамтран ажиллахаа илэрхийлсний дагуу Ерєнхий сайд М.Энхболд дээрх орнууд руу захидал явуулж байв.

2008 он.
-Энэ хэргийг мєрдєн шалгах ажлын хэсэг салж, одоо ТЕГ, ЦЕГ тус тусдаа ажлын хэсэг болон шалгаж байгаа мэдээтэй байна.
-Хоёрдугаар сард УИХ-аас тогтоол гаргаж энэ хэрэгт гадаадын шинжээчдийг ажиллуулахаар болов. Гэвч одоогоор гадаадын шинжээчид энэ хэрэг дээр ажиллаж байгаа тухай тодорхой мэдээлэл байхгvй байна.

ТЭР ХЭН БАЙВ?

НЭГ. АРДЧИЛСАН ХОЛБООНЫ С.ЗОРИГ
Монголын Ардчилсан холбоо (МоАХ)-ны vндэс суурь тавигдснаар ардчилсан хєдєлгєєн эхэлсэн гэдэг. С.Зориг vvнийг сэдэгч залуусын нэг байлаа. МУИС-ийн аспирант тэр МоАХ байгуулагдахаас хоёр жилийн ємнєєс улс тєрийн шинэ хvчин зохион байгуулах талаар бодож оролдож байжээ. Энэ талаар єдгєє МоАХ-ны анхдагч гишvvдийн нэг Д.Рэнцэнтавхай "Ардчилсан холбоо байгуулагдахаас аль ємнє, 1988 оны намар МУИС-ийн танхимд тэр vед ЗХУ-д аспирантурт суралцаж байсан улс тєр судлаач Л.Эрдэнэтуул, миний бие МУИС-ийн хоёрдугаар курсын оюутан, лам Д.Баасан нарын хэдэн хvн уулзаж улс тєрийн байгууллага байгуулах талаар нууцаар ярьж цугладаг байлаа" хэмээн дурсан ярьж байна.

Монголд ардчилсан хувьсгал ялж, МоАХ-ныхон зорилтынхоо эхний vеийг биелvvлж нэг сурталт намын дарангуйлалт тогтолцоо мєхєх vеэс МоАХ дотроо зєрчилдєж Г.Бошигт болон доктор Т.Нэргvй нар мєр мєрєє хєєж билээ. Тэр vеэс С.Зоригч лидер нєхєддєє адлагдах болж, энэ нь 1991 онд тvvнийг МоАХ-ны удирдлагаас татгалзахад хvргэсэн гэж ардчилсан хєдєлгєєний тогоонд олон жил чанагдаж ирсэн архаг гишvvд ярьдаг. 1991 оны намар болсон МоАХ-ны Онц их хурал С.Зоригийг удирдлагаас шахан зайлуулахад "гарамгай" vvрэг гvйцэтгэсэн гэх юм билээ. Талийгаачийн байгуулсан Бvгд найрамдах нам удаж тєдєлгvй Чєлєєт хєдєлмєрийн нам, Г.Бошигтын жигvvртэй нэгдэж Нэгдсэн нам болж билээ. Удалгvй ардчилагчид нэгдмэл зорилгодоо захирагдан улс орны эрх ашгийн тєлєв хvчээ нэгтгэхийн чухлыг 1992 оны УИХ-ын анхны сонгуулийн vр дvн, С.Зориг хоёр бусаддаа ойлгуулсан гэдэг.

Учир нь ардчиллын удирдагчид 1992 оны парламентын сонгуульд хиартлаа цохиулж энэ нь тэднийг сvр сvлд болсон нэгнийгээ бараадах хэрэгтэй юм байна гэдгийг ойлгуулжээ. МVАН байгуулагдаж С.Зориг болон бусад лидерvvд ч vvнийг мэдэрч, ардчиллаа бэхжvvлэн авч vлдэхийн тулд орон нутагт "хєлтэй" болох тєвд байгаа "толгойгоо" цэнэглэх их ажлыг єрнvvлж билээ. Тэр vеийн УИХ дахь зургаахан ардчилагчдын нэг нь С.Зориг агсан байв.

УЛС ТЄРЧ С.ЗОРИГ
Дєрвєн жил шургуу ажилласны vр дvнд ардчилагч залуус сонгуульд ялж, тэдэнд єргєн боломж нээгдэв. Гэвч хоорондоо маргаантай тэр vед аль ч бvлэг, фракцийнхан С.Зоригийн амыг харж, харцыг нь дагадаг байсан гэхэд хилсдэхгvй. Эвсэл єєрийн удирдагчдын нэг Да.Ганболдыг Ерєнхий сайд болгочих санаатай удаа дараа оролдоод аргаа барав. МVАН-ын удирдагчид С.Зоригийг Ерєнхий сайдад нэр дэвшvvлээгvй байсан гэж мэдэгдэцгээдэг. Албан ёсоор нэр дэвшvvлсэн бичиг баримт vйлдэж тамгалаад Ерєнхийлєгчид барих нь хэрэг дээрээ хамгийн сvvлчийн техникийн ёс тєдий, гvйцэтгэх ажиллагаа байжээ. Хожим УИХ-ын гишvvн асан, "Казино"-ын гэгдэх Д.Энхбаатар хэвлэлд єгсєн ярилцлагадаа "С.Зориг Ерєнхий сайдад нэр дэвших болсон учир тэр орой (1998 оны аравдугаар сарын 2) надтай хамт Улаан-Vд явалгvй хоцорсон юм" гэсэн нь бий. Энэ нь С.Зориг 2-3 хоногийн дараа Ерєнхий сайд болох бараг зуун хувийн магадлал бvхий боломжтой байжээ гэсэн vг. Учир нь тэр vеийн Ерєнхийлєгч Н.Багабанди С.Зоригийг "хана мєргvvлж" зvрхлэхгvй нь мэдээж байж. Гэвч хэдхэн хоногийн дараа тvvний амийг хєнєєсєн тухай эмгэнэлт гаслант мэдээг Монголын ард тvмэн сонссон юм.

ЭНЭ ХЭРГИЙГ ХЭН VЙЛДСЭНИЙГ ЄНЄЄДЄР Ч ЗАРЛАЖ БОЛОХ БАЙХ

Талийгаачийн ах С.Баяр: -Дvv маань АН-ын том лидер, нэртэй зvтгэлтэн байж байгаад л алуулсан. Тус намынхан єєрийнхєє эгнээнээс тєрсєн, журмын нєхрийнхєє амь насаа хэрцгийгээр алдсан энэ хэрэгт анхаарлаа vргэлж хандуулж байх ёстой гэж vздэг. УИХ-д ажлын хэсэг байгуулж, vе vеийн Ерєнхий сайдууд энэ асуудалд анхаарч байсан л даа. Ялангуяа талийгаач Ж.Наранцацралтыг энд дурдах хэрэгтэй. Энэ хэрэгт анхаарлаа хандуулах ёстой хvмvvс бvгд бvр мєсєн хаячихсан гэж хэлж болохгvй. Гол нь энэ хэргийн илрvvлэлтэд ахиц гарахгvй байгаа нь л тийм яриа гарахад хvргэж байна. Нєгєє талаар цаг хугацаа дэндvv их алдлаа. Ингэх тусам аливаа асуудал бvдгэрдэг муу талтай. Энэ ч бас нєлєєлж байж болох юм. Бодит байдал ийм л байна. Миний хувьд дvvгийнхээ бусдад алуулсан энэ хэргийг илрvvлэхийн тулд насан эцэстлээ хєєцєлдєнє. Шинээр эмхлэгдсэн парламент, Засгийн газарт энэ асуудлаа мєн тавина. С.Зориг сангийн арван жилийн ойн хvрээнд дvvгийнхээ амьдрал vйлсийг эргэн сануулж Байгаа нь ч мєн энэ аллагын эзэн холбогдогч илрэхгvй удааширч байгааг олон тvмэнд дахин мэдээлэх зорилготой юм.

Хэрэг гарах vед Эрvvл мэнд, нийгмийн хамгаалалын сайд байсан, АН-ын нарийн бичгийн дарга Ша.Батбаяр:
-Энэ хэргийг хэн хийснийг єнєєдєр ч зарлаж болох байх. Гэвч нотлох бvх эд мєрийн баримт байхгvй болсон шvv дээ. Vvнийг газар дээр нь байсан би батлан хэлэх байна. Энэ хэрэг тухайн vедээ, бараг хэрэг гарсан тэр шєнєдєє илрэх боломжтой байсан юм.

Талийгаачийн дvv, УИХ-ын гишvvн С.Оюун:
-Би анхнаасаа юу гэж хэлж байсан бэ гэхээр энэ хэргийг илрvvлэхэд эхнээсээ л улстєрийн хvсэл эрмэлзэл бага байсан, vvнд цагдаагийнхнаас гадна улс тєрийн хvрээнийхний дэмжлэг чухал байсан гэж боддог.

Б.Болд Дугаар 236/2996/

GLAMOURE Yumjir Fashion Show

GLAMORE Yumjir Fashion Show,
Ulaanbaatar Hotel, October 11th


Үржнээгийн Юмжир: Монгол үндэсний хувцсыг дураараа өөрчилж байгаад харамсдаг
Thursday, October 02 @ 16:19:22 GMT+8

Ардын зураач Ядамсүрэнгийн ач охин дизайнер Юмжир өвөө аавынхаа дурсгалд зориулж загварын үдэшлэг хийхээр бэлтгэж байна. Ардын зураачийн хүү нь төрийн шагналт зураач Үржнээ. Удам дамжсан нэртэй уран бүтээлчийн үр сад юу сэдэж бүтээгээ юм бол. Энэ талаар Ү.Юмжиртэй ярилцлаа.

-Өөрийн чинь хийх гэж байгаа загварын шоуны тухай сонслоо. Хэзээ болох юм бэ?

-Энэ сарын 11-нд Улаан­баатар зочид буудалд "Гла­мур" нэртэй бие даасан заг­варын шоу зохион байгуулах гэж байгаа. Энэ сард хийхээр товлосны учир гэвэл шинэ жил дөхөж байгаа учраас бүсгүйчүүдэд зориулсан гоё­лын даашинзны загваруудаа үзүүлэх юм. Мөн өвлийн бо­лон үндэсний, өдөр тутмын, гоёлын гээд бүхий л чиглэ­лээр нийт 100 гаруй загвар бэлдсэн байгаа. Манай өвөө бол ардын зураач Ядамсү­рэн. Аав маань төрийн шаг­налт зураач Үржнээ. Хүмүүс мэдэх байх. Өвөө маань үндэсний угсаатны зүйн чиг­лэлээр асар их зүйл судалж үлдээсэн. Монгол үндэсний хувцсыг маш эртний үеэс нь судалж, угсаатны зүйн суд­лалаар олон альбом, ном гаргасан байдаг. Тийм боло­хоор энэ шоу арга хэмжээгээ өвөө аавынхаа дурсгалд зо­риулж хийж байгаа юм. "Гла­мур" гэдэг нь ямар учиртай вэ гэхээр дур булаам, сэтгэл татам гэсэн утгатай үг. Ер нь бүсгүйчүүддээ л зориулсан шоу.

-Та энэ чиглэлээрээ ажил­ладаг уу?

-Би "Урлах-Эрдэм" дээд сургуулийг 2001 онд төгссөн. Дараа нь санхүүгийн чиглэ­лээр дахин сурч байгаа. Гэх­дээ загвар зохион бүтээх ажлаа орхиогүй ээ. Миний хобби гэж болно. Хүмүүсээс захиалга ч ирдэг. Одоо харин энэ чиглэлээ түлхүү барина гэж бодож байна даа.

-100 гаруй загвар байгаа гэлээ. Өмнө нь хийсэн бү­тээлүүд үү, сүүлийн үеийнх үү?

-Энэ шоугаа нэг жилийн өмнөөс хийе гээд төлөвлөсөн байсан. Одоогийн загварын чиг хандлагад тулгуурласан хувцаснууд л даа. Бүхий л чиглэлийн загварууд багтсан байгаа.

-Загвар зохион бүтээг­чид ямар улиралд шоу хийж байгаагаасаа шалтгаа­лаад тухайн улирлын хув­цасны загварыг тодор­хойл­дог. Энэ өвөл таныхаар ямар загварын хувцас ноё­лох бол...

-Очоод үзээрэй л гэж хэлмээр байна. Мэдээж, ор­чин үеийн загварын чиг ханд­лагыг баримталсан. Үүн дээ­рээ өөрийнхөө санаа оноог оруулна. Дизайнер хүн чинь өөрөө зохиох ёстой шүү дээ.

-Өвөл болохоор хүн бүр л зузаан хувцас өмсч, ерөнхийдөө загвар моод энэ тэрийг орхичихдог. Үүнтэй та санал нийлдэг үү?

-Хамгийн түрүүнд дулаа­хан хувцаслах хэрэгтэй. Гэх­дээ таны хэлсэнтэй санал нийлэхгүй. Өвөл ч гэсэн хүн гоё харагдах хэрэгтэй. Ма­найх үслэг эдлэл, нэхийгээр баялаг шүү дээ. Тийм боло­хоор үүгээр ямар ч загварын хувцас хийж болно. Би хувь­даа их өвөрмөц хувцас өмсөх дуртай.

-Та өөрийнхөө хувцсыг өөрөө хийж өмсдөг үү?

-Загасчны морь усгүй гэгчээр өөртөө бараг юм хийж өмсдөггүй. Гэрийнхэн, ойр дотныхон, найз нөхдөдөө хийгээд өгчихдөг хэрнээ өөр­төө хийхээр болдоггүй юм.

-Хүмүүсээс захиалга их ирнэ биз?

-Ирнээ. Өөрөө дуртай юм болохоороо ажлынхаа зав зайгаар хийгээд өгдөг. Ер нь нэг үеэ бодвол манайхан яг өөртөө тохирсон давтаг­даш­гүй, нэг загварын хувцас өмсөх гэдэг болсон байна. "Урлах-Эрдэм" сургуулиа төгссөний дараагаар нэг хэ­сэг хувцас загварын салон ажиллуулж байсан. Одоо үед дан ганц нэг мэргэжлээр явах­гүй болсон байна. Тийм болохоор сан­хүүгийн чиглэ­лээр сурсан. Ямар ч байсан шоу хийхэд төсөв зардлаа өөрөө тооцоод, яавал ашиг орлого олох, хүмүүст бү­тээлээ яаж хүр­гэх вэ гэх зэрэг маркетингийн талын мэдлэг­тэй болдог юм байна. Заг­варын чиглэлээр хичнээн авьяастай байсан ч өөр зүйл­тэй хослуулбал илүү үр бү­тээлтэй юм шиг са­нагддаг.

-Материалаа хаанаас авдаг вэ?

-Бээжингээс авчирдаг. Өөрөө сонгож авчирсан боло­хоор материалдаа сэтгэл хангалуун байгаа.

-Гоёлын даашинзны заг­­вар байгаа гэсэн. Шинэ жил дөхөхөөр бүсгүйчүүд даашинзны эрэлд гардаг. Мэдээж, тэдэнд таалагдах шинэ загварууд бий биз?

-Байлгүй яахав. Үндэсний хувцасны төрөл дээр хэл­мээр санагддаг зүйл байдаг. Мон­гол үндэсний хувцас гээд то­­дорхой загвар байна. Үүнийг хэтэрхий өөрчлөөд монгол хувцасны утгыг ал­дагдуулах тал ажиглагддаг. Үндэсний хэв маягаа хад­галсан хэрнээ өвөрмөц зүйл хийх хэрэгтэй санагддаг. Тэгэхгүй бол зо­хиолын дууч­даас эхлээд төгсөгчдийн хонх­ны баяр гээд дандаа нэг хэв загварын адилхан хувцас өмсдөг бол­сон. Монгол хувц­сыг дэндүү эвдээд байгаад нь ха­рам­салтай санагддаг. Би орчин үеийн охидуудад зо­риулсан өдөр тутам өмсөөд явж болох загварууд хийсэн байгаа. Шоунд ч өмсөөд явж болох охидод зориулсан шинэ заг­варууд. Монгол хувцасны элементийг орчин үеийн хувц­­сан дээр оруулахдаа учир­тай л оруулах хэрэгтэй гэж боддог. Миний хийсэн хув­цас­нууд нэлээд чимэглэл­тэй, гар ажиллагаа их орсон.

-Өвөөгийнхөө дурс­галд зориулж байгаа гэлээ. Өвөөгөө хэр сайн мэдэх вэ?

-Манай өвөө монгол үн­дэсний хувцасны тал дээр үнэхээр их зүйл хийж, хойч үедээ үлдээсэн. Хүмүүст тэр чиглэлээр үзэх харах зүйл үлдээсэн. Хэрэв монгол үн­дэсний хувцас ямархуу бай­даг вэ гээд үзье гэвэл өвөө­гийн судалж үлдээсэн тэр бүхнийг хардаг. Би өөрөө ч энэ чиглэлээр судалж, сонирхдог. Монгол үндэсний хувцсыг хамаагүй замбараагүй өөр­чилж болохгүй л санагддаг. Үндсэн хэв шинжийг нь ямагт хадгалж явах хэрэгтэй.

-Таны хийсэн хувцас­наас хамгийн их ажиллагаа орсон ямар загвар байна?

-Гоёлын даашинзууд. Шүр сувдаар шигтэж, гар ажилла­гаа их орсон. Зөвхөн чимэг­лэлийг нь хийх гэж гу­рав дөрвөн өдөр суусан даа­шинз ч байгаа.

-Хамгийн үнэтэй нь?

-Битүү чимэглэлтэй гоё­лын даашинзууд маань. Хөлс хөдөлмөр шингэсэн, гар ажил­­лагаа орсон гэдэг ут­гаараа.

-Хүмүүс худалдан авъя гэвэл болох уу?

-Шоу дууссаны дараа бол болно. Таалагдсан загва­раараа захиалж болно.

-Загвараа гаргалаа гэ­хэд хэн оёх вэ?

-Эсгүүр, оёдол гээд хувц­саа өөрөө хийнэ. Мэ­дээж, хамтарч ажилладаг тусалдаг оёдолчид байгаа.

-Дизайнерүүд дандаа нарийхан, гуалиг бүсгүй­чүүдэд зориулсан загвар гаргадаг. Махлаг эмэгтэй­чүүдэд зориулсан загва­рууд хийх үү?

-Махлаг хүмүүс тайзан дээр загвар өмсөөд алхахгүй учраас модельд тааруулж хийсэн хувцас махлаг эмэг­тэйчүүдэд таалагдвал хэм­жээг нь тохируулаад хийж болно шүү дээ. Харин хэр зохих эсэхийг нь дизайнер нь зөвлөж өгөх хэрэгтэй. Түү­нээс биш махлаг бүсгүй­чүүдэд зориулсан загвар хийлээ гэхэд түүнийг өмсөж хүмүүст үзүүлэх модель байх­гүй шүү дээ.

Д.Оюунтуяа
http://www.dailynews.mn/modules.php?name=News&file=article&catid=4&sid=19393

Чиний сонголтын шударга хариу

Чи хууль сахихыг хэнээс ч шаардаагүй. Чи ердөө шударгыг л хүссэн. Одоо хүзүүгээр чинь ороосон шударгадаа дарагдаж үхэх болно. Энэ бол чиний хийсэн сонголт! Яагаад гэвэл чи хулгай тонуулын олзыг өөрт чинь ноогдвол шударга, ноогдоогүй бол шударга бус гэсэн үнэлгээтэй нэгэн. Чи хуулийг хууль гэж ойлгохоосоо хавли гэж үздэг. Нийгмээ ил тонуул болгосон нүгэлтэн чи өөрөө! Гэм заавал зэмтэй байдаг, энэ үнэн чамд ч хамаатай! Улс төрийн нам нэртэй янз бүрийн шударгачуудыг дагаж хуйлраа биз дээ. Өдгөө Ху ч байхгүй АХ ч байхгүй. Тэд үнэн хэрэгтээ үүргээ гүйцэтгээд хугацаа нь дуусаж Тэнгэрт халицгаасан. Орыг нь үнэнгээсээ баттай оршиж буй шударга нь дэндсэн хоорондоо хамсаатай хоёр бүлэглэл одоо эзэлсэн. Энэ л чиний сонголтын шударга хариу болой.

Нэр нь үл мэдэгдэх билэг танхай сэтгэгдэл бичигч

Эх сурвалж:
http://www.dailynews.mn/modules.php?name=News&file=article&top&sid=19345&catid=49

НЭГ ОРОНТОЙ ИНФЛЯЦИЙГ МЄРЄЄДЄЄД Ч ХЭРЭГГVЙ

Б.Батжаргал: Тєсвийн алдагдал 244 тэрбумд хvрэхээр байна

--------------------------------------------------------------------------------
Нийтэлсэн: 2008-09-30 09:12:49 , Мэдээний дугаар: #1137531

Сангийн яамны Тєсвийн бодлого зохицуулалтын газрын дарга Б.Батжаргалтай ярилцлаа.

-Инфляцийг бууруулахаар Монголбанк бодлогын хvvгээ єсгєлєє. Vр дvнг нь хэрхэн тєсєєлж байна вэ?
-Тєвбанк гурван ч удаа мєнгєний бодлогоо чангаллаа. Ингэхэд тєсєв нь улам тэлээд байвал vр дvнгvй. Харин ч муу. Энэ нєхцєлд арилжааны банкууд иргэдээс єндєр хvvтэй хадгаламж татаж, зээлийн хvv єсдєг. Тєвбанкны мєнгєний бодлого бvр ихээр хатуурсан vед нь Засгийн газар хєдєлж, тєсвєє хумих ёстой. Одоо л ингэхгvй бол инфляци маш амархан 50-60 хувьд хvрнэ. Тєсєв, мєнгєний бодлого тодорхойлогчдын vгийг шийдвэр гаргагчид сонсохгvй байна. Уул уурхайгаас гэнэт олдсон орлого улсдаа халтай гэдэг нь харагдаж байгаа биз дээ. Олон орны туршлагаас харахад ийм орлогыг манайх шиг нийгмийн халамжийн зардал болон бусад зvйлд аажим аажмаар оруулдаг. Гэтэл бид цалингаа 200 хувь нэмсэн. Єнєєдрийн байдлаар цалин, тэтгэвэр, халамжийн татаасын зардал нийлээд улсын тєсвийн 76 хувийг эзэлж байна.

-Энэ оны эцэст инфляцийг УИХ єнгєрсєн жил Тєрийн мєнгєний бодлогоо баталсан шигээ зургаан хувьд багтааж чадах болов уу?
-Зургаан хувийн инфляцийн тухай мєрєєдєєд ч хэрэггvй. Яагаад гээч. Импортлогдож байгаа инфляц нь 8-9 хувь хvрчихсэн юм чинь. Тэгэхээр ямар ч аргагvй. Инфляц нэг оронтой тоонд орно гэдэгт би vнэндээ итгэхгvй байна.

ХЄРЄНГЄ ОРУУЛАЛТ 2005 ОНООС 9.5 ДАХИН ЄССЄН
-Монголбанк УИХ-д орж мэдэгдэл хийж, бодлогынхоо хvvгээ ч єсгєсєн. Сангийн яамнаас тєсвийг танах талаар тєдийлєн зоригтой мэдэгдэл хийж байгаагvй. Эндээс харахад та бvхний буруу тодорхой хэмжээгээр байгаа юм биш vv?
-Бид инфляц єсєх нь гэдгийг 2008 оны тєсєв батлагдаж байх тэр торгон мєчид их сайн мэдэрсэн. Хєрєнгє оруулалт нь 2005 онтой харьцуулахад 9,5 дахин нэмэгдсэн. Цалинг биднээс хамаарахгvйгээр 200 хувь єсгєсєн. Шинээр маш олон нийгмийн халамжийн арга хэмжээ хэрэгжvvлсэн. Энэ бvхэн нь инфляцийг асар ихээр єсгєх нь гэсэн дохиог бидэнд єгчихсєн байсан. Бидэнд зангарагтай мэдэгдэл хийх цаг хугацаа байгаагvй, эндээ маш их ажилтай байдаг. Мэдэгдэл хийж, дуу хоолойгоо гаргах ганц боломж нь энд тэндэхийн уулзалтууд. Vvнээс єєрєєр бидэнд vгээ хэлэх боломж байдаггvй. Бид ийм их зардал гаргаж болохгvй гэж танилцуулга материалаа байнга л єгч байгаа. Сангийн яамны санал Засгийн газарт хvлээн зєвшєєрєгдєхгvй байсаар удаж байна.

-Та тєсєв батлагдаж байх vед инфляц єсєх нь гэдгийг мэдэрсэн гэлээ. Тэрнээс ємнє огт мэдээгvй, судалж vзээгvй байсан гэсэн vг vv?
-Ємнє ч бид мэдэрсэн. Гэхдээ Засгийн газраас хамаарахгvйгээр УИХ-ын чуулганы vеэр зардлаа нэмчихэж байна. Тухайн vед зэсийн vнэ галзуурч байсан шvv дээ.

ТЄСВИЙГ БИД МАШ ИХ ТАНАСАН
-Засгийн газарт тєсвийн тодотгол хэлэлцэгдээд эхэллээ. 200-гаад тэрбум тєгрєг танахаар болсон. Яагаад 200 тэрбум гэж. Vvнээс ч илvvгээр тєсвийг хэмнэх ёстой юм биш vv?
-Энэ их зарлагыг нь бид тэсрэлт гэж нэрлэж байгаа. 2008 оны сvvлийн улиралд тєсвийн нєхцєл байдал маш хvндрэхээр дvр зураг харагдаж байна. Єнгєрсєн сарын гvйцэтгэлээр 178 тэрбум тєгрєгийн алдагдалтай гарсан. Оны эцэст 244 тэрбум тєгрєгийн алдагдал хvлээж мэдэхээр байна. Засгийн газар энэ алдагдлыг бонд гаргаж санхvvжvvлэх ганц арга бий. Ингэвэл эргээд эдийн засагтаа муу нєлєєтэй. Хоёрдугаарт, Засгийн газар бонд гаргая ч гэсэн хvv багатай учир зах зээл худалдаж авахгvй байна. Монголбанк бодлогын хvvгээ єсгєєд байдаг. Тєвбанкны vнэт цаасны хvvнээс илvv хvv бодож бонд гаргая гэвэл зардалд нь 34-44 тэрбум тєгрєг гаргах тооцоо байна. Энэ бол галзуурал. Бид тєсвийг танахаар шийдсэн. Ингэснээр Монголбанкныхаа мєнгєний бодлогыг дэм¬жиж, дараа онд гарах алдагдлыг бууруулах ганц гарц байсан. Бид ч танасан. Одоо алдагдалгvй. Бид алдагдлыг энэ оны тодотголоор vгvй болгочихвол ирэх онд танах бодлогоор явах учир тэнцвэртэй.

-УИХ-аар тєсвийн тодотголыг баталсан уу?
-Бид єнєєдєр (єчигдєр) УИХ-д єргєн барина. 2009 оны тєсвийн тєслийг маргааш єргєн барих юм.

-Та бvхний санал ємнє нь УИХ-д ороод єєрчлєгдєєд л гардаг байсан. Энэ удаад яах бол?
-Одоо улстєрчид хариуцлагатай бодох цаг болсон. Бийлэгжvv хvмvvст инфляц мэдрэгдэхгvй байж магадгvй. Бvх мєнгєний урсгалыг дээрээс нь хараад сууж байгаа хvний хувьд 80 мянган тєгрєгийн тэтгэвэр авч байгаа хvнд ямар их нєлєєлж байгаа бол гээд бодоод vз л дээ.

ТЭТГЭВРИЙГ 20, ЦАЛИНГ ТАВААС ДООШГVЙ ХУВИАР ЄСГЄХ БОЛОМЖТОЙ
-Vйлдвэрчний эвлэлvvдийн холбооноос цалинг нэмэх тухай шаардлага гаргаад байгаа. Та энэ тухай яриад байна уу?
-Тийм. Vйлдвэрчний эвлэлvvдийн холбооноос бидэнд дахин мєнгє гаргахгvйгээр доторх мєнгєнєєсєє хасалт хийгээд тєрийн албаны цалинг єсгєхийг хvссэн. Насаараа эх орондоо ажилласан хvмvvсийн тэтгэврийг нэмэх тухай ярихгvй байж тєсвийн буюу тєрийн албан хаагчдын цалинг єсгєнє гэдгийг би л хувьдаа хэзээ ч хvлээн зєвшєєрєхгvй. Энэ бvхнийг жингийн туухайн дээр тавиад vзээрэй. Аль нь олон дахин цалингаа єсгvvлсэн билээ. Тэгээд ч шударга ёсны тухай бодох хэрэгтэй.

-Цалин, тэтгэврийг яг хэдээр єсгєх боломжтой гэж?
-Тэтгэврийг 20, цалинг тав буюу тvvнээс бага хувиар єсгєх боломж бий.

-Ер нь цалинг єсгєхдєє хєдєлмєрийн бvтээмжийг хэр сайн тооцоолж байна вэ?
-Єнгєрсєн хугацаан дахь цалингийн єсєлт хэтэрхий улстєржчихсєн байсан. Шийдвэр дээрээс ирдэг. Ємнє нь тєрийн алба vнэгvйдчихээд байсан юм. Цалинг нь єсгєх шаардлага байсан. Гэнэт ихээр нэмэх ёсгvй байлаа. Бага багаар єсгєсєн бол єнєєдрийнх шиг хvнд байдалд орохгvй байсан. Хамгийн гол нь тєсєв, мєнгєний бодлого боловсруулагчдын vгийг сонсоогvй шvv дээ.

-Дэлхийн зах зээл дээр зэсийн vнэ унаж байна. Єнєєдрийн (єчигдрийн) байдлаар “Блvvмберг”-т мэдээлснээр тонн зэс 6829 доллар байна. Байдал хэцvvдвэл бэлэн мєнгєний амлалтууд vргэлжилж чадах уу?
-Зэсийн vнэ цаашид хурдтайгаар унавал нєхцєл байдал хvндэрнэ. Иймд 2009 онд зэсийн vнийг бид 6700 доллараар тооцсон. Одоо анзаараарай. Ирэх оны тєсвийн ерєнхийлєн захирагчид ямар их ууртай байх нь вэ. Тэр хvмvvс хэр зэрэг ууртай байна гэдэг нь тєсвийн таналтын шалгуур байх болно. Бид vнэхээр их хасалт хийсэн. Єєр арга алга.

-Зэсийн vнийн уналттай зэрэгцээд “Эх орны хишиг”-ийг олгох боломжгvй болж байх шиг?
-Нийт 4,5 их наяд тєгрєг хэрэгтэй. Уг нь бид газар доорхи нєєцєє баялаг болгож чадвал хэнээс ч дутахааргvй сайхан амьдрах боломжтой. Гэтэл одоо хоосон улс тєр хийж болохгvй шvv дээ. Газар доор байгаа юм бол зєвхєн нєєц. Газар доор байгаа юмыг баялаг мэтээр иргэдэд буруу ойлгуулж, урьдчилаад зарчихлаа шvv дээ. Vvнийхээ оронд эдийн засгийн vндэслэлтэй судалгаатайгаар vнэнээ хэлчих хэрэгтэй байсан юм.

Ж.Цогзолмаа
Дугаар 234/2994/