-------------------------------------------------------------------------
Нийтэлсэн: 2008-09-02 10:54:46 , Мэдээний дугаар: #1134448
Говь сэргэх нь. Төвлөрсөн газар болох нь гэж нутгийн иргэд хөөрөлдөж байна. Тийм алхамд ойртох нөхцөлийг бүрдүүлэгч нь "Айвенхоу майнз" компанийн "Оюу толгой" төсөл аж.
Тэнгэр газар хоёр нийлэн харагдах Өмнөговь аймгийн Ханбогд сум асар их байгалийн баялагтайг мэргэжилтнүүд тогтоосон. Тэнд л өнөөх төсөл хэрэгжиж, хүн ам суурьшсан, жинхэнэ үйлдвэрлэл явагдах төв суурин газар болох гэнэ. "Оюу толгой" төслийн хэрэгжилт ямар шатандаа явж байгаатай танилцахаар өнгөрсөн амралтын өдөр тийш зорьсон юм.
Наймдугаар сарын 29-ний зургаан цаг 40 минут. "Чингэс хаан" олон улсын нисэх онгоцны буудлаас 20 гаруй хүнтэй аялалын баг "Оюу толгой" руу хөөрсөн юм. Багийн бүрэлдэхүүнд "Оюу толгой" төслийн гүйцэтгэх захирал Кит Маршалл, компанийн хэрэг болоод нийгмийн асуудал эрхэлсэн дэд ерөнхийлөгч Лэйтон Крофт зэрэг төслийн удирдлагууд, BBC агентлаг болон манай хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн зарим байгууллагын сэтгүүлчид байв. Нислэг нэг цаг 20 минут үргэлжиллээ. Биднийг "Оюу толгой" онгоцны буудалд буухад бороо ороод газар чийгтэй, цаг агаар тогтуун байсан юм. Төслийнхөн ирсэн зочдодоо өгдөг хөдөлмөрийн ажиллагааны зааварчилгаа, үйл ажиллагаагаа уламжлал ёсоор бидэнд танилцуулсан юм.
"Оюу толгой" төсөл одоогийн байдлаар уурхай байгуулах бэлтгэл шатандаа явж байгаа аж. Ордын олборлолт эхлээгүй, төслийн талбайд голчлон уурхай байгуулан, ажилчдад зориулсан барилга байгууламжийг босгох ажил өрнөж байв. Одоо тэнд 500-гаад хүн ажиллаж байгаа. Тэдний 50 орчим нь гадаадын мэргэжилтэн гэнэ. Харин нийт ажилчдын 120 гаруй нь эмэгтэйчүүд байдаг юм байна.
Оюу толгойн орд газар БНХАУ-аас 80 км, Улаанбаатараас 550 км, Даланзадгадаас 220 км, Ханбогд сумаас 45 км-ийн зайд оршдог. Төслийнхөн энэ газрыг хамгийн багаар бодоход 50 жил олборлолт явуулах нөөцтэй, дэлхийд гуравт орох баялагтай болохыг нь тогтоожээ. "Оюу толгой" төслийн орд нь гурван хэсгээс бүрдэх бөгөөд 22 км урт үргэлжилж байлаа. Тэр нь Аз жаргалын дээд буюу Хруга, Оюут, Хюга даммет юм. Эдгээр бүлэг орд нь нийт хэмжиж тооцсон өндөр магадлалаар нэг тэрбум 387 сая 430 мянган тн нөөцтэй гэнэ. Уурхайн ашиглалт төлөвлөгөө ёсоор эхний 35 жилд дунджаар 450 мянган тн зэс, 330 мянган унци алт олборлох юм байна. Одоогоор Хюга дамметын ордын босоо аманд малталт хийж байгаа гэнэ. Ингэхдээ зэрэгцээ хоёр хонгилоор малталт хийж байгаа бөгөөд хонгилууд нь Хюга дамметын орд руу чиглэсэн босоо амны 1300 метрээс салбарлаад 1200 метр үргэлжлэх аж.
Төслийн талбайд эмнэлэг, ресторан зэрэг канад загвараар тохижуулсан байгууламжууд байрладаг юм байна. 2008 оны дөрөвдүгээр сард төслийнхөн аюул, осолгүй дөрвөн сая цаг ажиллаж амжилт тогтоосон гэнэ. Мөн говийн байгалийг хамгаалах ажлыг гүйцэтгэдэг бүхэл бүтэн баг, лаборатори тэнд бий. Тэд байгалийг хэрхэн хамгаалж байгаа талаар сонирхлоо. Агаар, тоосны бүтцийн хяналт мониторингийг гаргахаас эхлээд металл, хуванцар, тос болон модны хаягдлыг дахин боловсруулдаг юм байна. Түүгээр зогсохгүй Монгол Улсад мөрдөгдөж байгаа стандартын шаардлагын дагуу техникийн нөхөн сэргээлтийг хийдэг аж. Энэ мэтчилэн "Айвенхоу майнз" компани байгалийг зүй зохистой ашиглахаас гадна уламжлалт нүүдлийн мал аж ахуйн, түүхийн өв соёлыг хадгалан хамгаалахад хувь нэмрээ оруулжээ. Орон нутгийн малчдад худаг ус гаргаж өгөхийн хажуугаар өвөлжөөг нь хүртэл барьж өгсөн байна. Харин соёлын өв уламжлалыг сэргээх үйлсэд багагүй хэмжээний хөрөнгө зарцуулжээ. 170 гаруй жилийн түүхтэй, Дэмчигийн хийдийн гол суваргыг өнгөрсөн хоёрдугаар сард бүтээсэн. Ингэснээр энергийн төв цэг гэх Монголын шашин соёлын өвд орох тэр суварга руу очих жуулчдын тоо улам нэмэгдэх болжээ.
"Оюу толгой" төслийн талбайтай танилцлаа. Газар доорх баялгийг судлах томоохон хэмжээний менералогийн лаборатори тэнд үйл ажиллагаагаа явуулж байлаа. 40 гаруй геологичдоос бүрдсэн тэр шинжилгээний газар ашигт малтмалын дээж болох чулууны бүтэц, судал бүрийг нь нарийн шинжилдэг юм байна. Хоёр мянга гаруй цооногоос гаргаж авсан 750 мянган метр урт өрөөстэй дээжийг "Чулуун номын сан" хэмээн нэрлэжээ. Хаанаас, ямар цооногоос гаргаж авсныг нь кодолсон тэрхүү чулууны заримыг нь 2235 метрийн гүнээс авсан аж. Тэндээсээ бид нэгдүгээр босоо амны малталт хийж байгаа газар очсон юм. "Рэд паф" компани энэхүү босоо амны нэвтрэлтийг дуусгаад хөндлөн малталтын ажлыг гүйцэтгэж байв. 1385 метр гүн энэ аманд 20-иод хоногийн өмнө хэдэн ажилчин осолдож, 36 цагийн турш газрын гүнд гацсан талаарх мэдээллийг хүргэж байсан билээ. Тэрхүү осол юунаас болсон, дахиж тийм аваар гарахгүй гэх баталгаа байгаа эсэхийг "Оюу толгой" төслийн дэд ерөнхийлөгч С.Санждоржоос тодруулахад "Тоног төхөөрөмж доош оруулж байхад тросс тасарч ойчсон. Одоо тэр цооногт эвдэрч гэмтсэн зүйлсийг засч, сэлбэх ажиллагаа явагдаж байна. "Рэд паф" компани бол дэлхий дээрх цооног ухдаг цөөхөн байгууллагуудын нэг. Тэр нөхөд хөдөлмөр хамгааллын аюулгүй байдлын ажиллагааг дээд зэргээр явуулдаг л даа. Газар дор олон цаг түгжигдсэн хүмүүсийн хувьд хоргодох байранд хоол, хүнс цөм байсан. Энэ явдал цаашид аюулгүй ажиллах талаар бидэнд том сургамж өгсөн. Цаашид хичээж ажиллана" гэв. Уг уурхайг хөдөлгөгч гол хүч нь дизель түлш бөгөөд цагт 220 литрийг зарцуулдаг гэнэ. Мөн II босоо ам тэндээс холгүйхэн байрлажээ. Арван метр диаметртэй уг амны ажиллагаа дөнгөж эхлээд зогссон байв. Өнгөрсөн онд Засгийн газартай хийх байсан гэрээ хойшлогдонгуут ийм байдалд хүрчээ. Ингэснээр компани асар их алдагдалд орсон төдийгүй мянга гаруй хүн ажилгүй болжээ. Ер нь "Айвенхоу майнз" компани өнгөрсөн хугацаанд дээрх бүх барилга байгууламж, уурхайн үйл ажиллагааг явуулахад нэг милиард төгрөг зарцуулаад байгаа аж. Хэрэв тогтвортой байдлын гэрээ батлагдчихвал зургаан тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийж, эхний таван жилд 3-5 мянган хүн ажлын байртай болгох юм байна. Гэхдээ ажилд авна гэх зарын дагуу зүгээр нэг хүмүүсийг шалгаруулж авахгүй гэнэ. Харин уурхайд тогтвор, суурьшилтай ажиллах боловсон хүчнээ өөрсдөө бэлтгэж, сургалт зохион байгуулах аж. Ингээд "Оюу толгой" төслийн гүйцэтгэх захирал Кит Маршаллтай цөөн хором ярилцлаа.
-Та уул, уурхайн салбартай холбогдоод хэдэн жилийн нүүр үзэж байна вэ?
-Би 30 гаруй жил уул, уурхайн салбарт ажилласан. Ихэнх хугацаагаа гүний уурхайд өнгөрүүлсэн.
-Өмнө нь хаана ямар төсөл дээр ажиллаж байв. Туршлагаасаа хуваалцахгүй юу?
-Энд ирэхийнхээ өмнө Өмнөд Африкт нэгэн төсөл дээр ажиллаж байлаа. Тэнд "Оюу толгой"-той ижил төстэй зүйл олон харагдсан. Байгалийн унаган төрхөөс эхлээд зан заншил нь адилхан, байршил нь хүртэл төв газраас хол. "Оюу толгой" төслийг цашид хэрэгжүүлэхдээ энэ бүс нутгийн хөгжлийг тодорхойлогч нэг хүчин зүйл байгаасай гэж хүсч байна. Төсөл хэрэгжвэл энэ уурхай доод тал нь 50 жил ажиллана. Нэгэнт урт хугацаанд ажиллах учир бүх зүйлээ сайтар төлөвлөж байж уурхайг нээх ёстой. "Оюу толгой" бол дэлхийд гуравт ордог, ашиглагдаагүй орд байгаа юм. Газрын дор бүхэл бүтэн байгууламж барих хэрэгтэй. Зарим орны туршлагаас харахад хайгуулын явцад ажилчдынх нь суурьшсан газар дор орд байж таардаг. Тэгээд дахиад л нүүж, шилжүүлж, зардал их гарах явдал цөөнгүй тохиолдсон удаа бий. Тийм зүйл давтагдуулахгүйн тулд маш сайн хайгуул хийж байгаа. "Оюу толгой" төслийн талбай ил болон далд олборлолт явуулах нөөцтэй болох нь тогтоогдсон. Тиймээс төсөл хэрэгжээд эхлэнгүүт барилгын кэмп, ресторан, онгоцны буудал зэргээ шилжүүлээд барихаар төлөвлөгөө гаргачихсан байгаа.
-Хэрэв уурхай хаагдлаа гэхэд байгаль сүйдэж хоцордог. Тиймээс танайх энэ тал дээр ямар арга хэмжээ авахаар төлөвлөсөн бэ?
-Сүүлийн 15 жил хариуцлагатай уул уурхай яригдаж байна. Бид энэ бүх асуудлыг зохицуулах үүднээс судалгаа шинжилгээ явуулж байгаа. Ер нь "Оюу толгой"-н хүдэржилт нь маш энгийн л дээ. Ялгаж салгахад хялбар. Тийм болохоор байгаль орчинд сөрөг нөлөө үзүүлэх хайгуул хийх шаардлагагүй.
-"Оюу толгой" төслийн тогтвортой байдлын гэрээ гацаанд орчихсон байгаа. Хөрөнгө оруулагчийн хувьд ямар байр суурьтай байна вэ?
-Одоогийн УИХ хэлэлцэж энэ асуудлын хувь заяаг шийдэх байх. Бүтээгдэхүүн хуваах гэрээний хувьд улс ашгаа авбал хэн хэндээ зүгээр л дээ.
М.Мєнхцэцэг
Мэдээллийн эх сурвалж: http://www.olloo.mn/modules.php?name=News&file=article&catid=154&sid=1134448
Posts
No comments:
Post a Comment